مرهم فراق

دعاها و زیارت‏های مربوط به ساحت مقدس امام زمان (عجّل الله تعالی فرجه الشّریف) بخش مهمی از فرهنگ شیعه را به خود اختصاص داده است. این گستردگی، به دلیل آن است که آن حضرت، خاتم اوصیا و امید امت‏هاست. دعا و زیارت‏های مربوط به حضرت، در واقع انیس دل‏هایی است که در عصر غیبت، انیسی جز مولایشان ندارند و با آنچه به عنوان خطاب با ولی عصر(عجّل الله تعالی فرجه الشّریف) بر زبان می‏آورند، از اعماق وجود، آن محبوب دل‏ها را دعا می‏کنند و از دور و نزدیک بر او درود می‏فرستند.

 

حال به مهمترین دعاهای در عصر غیبت اشاره می نماییم:

1. دعا برای سلامتی حضرت مهدی(عج):

یکی از وظایف منتظران، دعا کردن برای سلامتی حضرت مهدی (عجّل الله تعالی فرجه الشّریف) است. دعای سلامتی حضرت این است: اَللّهُمَّ کُنْ لِوَلِیِّکَ الْحُجَّةِ بْنِ الْحَسَنِ صَلَواتُکَ عَلَیْهِ وَعَلى آبائِهِ فی هذِهِ السّاعَةِ وَفی کُلِّ ساعَةٍ وَلِیّاً وَحافِظاً وَقائِداً وَناصِراً وَدَلیلاً وَعَیْناً حَتّى تُسْکِنَهُ أَرْضَکَ طَوْعاً وَتُمَتِّعَهُ فیها طَویلاً.  

2. دعا برای فرج حضرت مهدی(عج):

کلمه «فرج» یعنی آسودگی از اندوه و غم و بیماری، و به معنای گشایش نیز آمده است. امنیت ایمان، رشد اندیشه، آرامش روحی، کمالات معنوی و بهره‏های بی‏پایان دوران پس از ظهور را، با عنایت الهی می‏توان در دوران غیبت با اتکا به «دعا برای ظهور» به دست آورد. دعا کننده برای فرج، چون می‏داند یکی از عوامل غیبت آماده نبودن شرایط برای حکومت جهانی آن بزرگوار است، می‏کوشد تا در حد توان خویش، در ایجاد چنین زمینه‏ای مۆثر باشد.

چندین دعا به دعای فرج معروف است. علامه مجلسی رحمه‏الله در کتاب ارزشمند بحار الانوار، با عنوان باب «ادعیة الفرج»، 39 دعا را با این نام آورده است. از مهمترین آن ها این دعاست:

اِلهی عَظُمَ الْبَلاءُ وَ بَرِحَ الْخَفآءُ وَ انْکَشَفَ الْغِطآءُ وَ انْقَطَعَ الرَّجآءُ وَ ضاقَتِ الاَرْضُ وَ مُنِعَتِ السَّمآءُ وَ اَنْتَ الْمُسْتَعانُ وَ اِلَیْکَ الْمُشْتَکی وَ عَلَیْکَ الْمُعَوَّلُ فِی الشِّدَّةِ وَ الرَّخآءِ اَللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّد وَ الِ مُحَمَّد اُولِی الاَمْرِ الَّذینَ فَرَضْتَ عَلَیْنا طاعَتَهُمْ وَ عَرَّفْتَنا بِذلِکَ مَنْزِلَتَهُمْ فَفَرِّجْ عَنّا بِحَقِّهِمْ فَرَجاً عاجِلا قَریباً کَلَمْحِ الْبَصَرِ اَوْ هُوَ اَقْرَبُ یا مُحَمَّدُ یا عَلِیُّ یا عَلِیُّ یا مُحَمَّدُ اِکْفِیانی فَاِنَّکُما کافِیانِ وَ انْصُرانی فَاِنَّکُما ناصِرانِ یا مَوْلانا یا صاحِبَ الزَّمانِ الْغَوْثَ الْغَوْثَ الْغَوْثَ اَدْرِکْنی اَدْرِکْنی اَدْرِکْنی السّاعَةَ السّاعَةَ السّاعَةَ الْعَجَلَ الْعَجَلَ الْعَجَلَ یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ بِحَقِّ مُحَمَّد وَ الِهِ الطّاهِرینَ.(1)

در مفاتیح آمده: کفعمى در بلد الامین فرموده این دعاء حضرت صاحب الامر (علیه السلام) است که تعلیم فرمود آن‌را به شخصى که محبوس بود، پس خلاص شد.

زیارت ناحیه مقدسه،‌ توصیف لحظه‏های شهادت امام حسین (علیه‏السلام)، غربت و مظلومیت اهل بیت (علیهم‏السلام)، و معتبرترین و بلندترین روضه‏ای است که از زبان معصوم خون خواه سیدالشهداء به ما رسیده است. هیچ زیارتی، عمق فاجعه کربلا را مانند زیارت ناحیه بیان نکرده است

3. دعای عهد:

از دعاهای مشهور که خواندن آن در دوران غیبت حضرت مهدی (عجّل الله تعالی فرجه الشّریف) بسیار سفارش گردیده، «دعای عهد» است که از امام صادق (علیه‏السلام) روایت شده است. درود خاص بر حضرت و تجدید پیمان و بیعت با ایشان، و نیز پایداری بر این پیمان تا روز قیامت، از جمله مضامین این دعای شریف به شمار می‏آید.

4. دعای ندبه:

از جمله دعاهای بسیار مشهور که مستحب است در چهار عید ـ روز جمعه، عید فطر، عید قربان و عید غدیر ـ خوانده شود، «دعای ندبه» است . ندبه، به معنای فراخوانی و نیز گریه و ناله است. این دعای شریف، استغاثه و یاری‏طلبی از حضرت ولی عصر(عجّل الله تعالی فرجه الشّریف) و نیز تأسف بر غیبت و گریه از فراق آن بزرگوار را شامل می‏شود؛ از این رو، به این نام شهرت یافته است. این دعا، در حقیقت بیانگر تاریخ فشرده‏ای از حضور حجت‏ها و اولیای الهی بر پهنه خاک است؛ سلسله‏ای که از حضرت آدم (علیه‏السلام) آغاز و تا آخرین حجت خدا، حضرت مهدی (عجّل الله تعالی فرجه الشّریف) ادامه می‏یابد. دعای ندبه، از امام صادق علیه‏السلام روایت شده است.

5. زیارت آل یاسین:

زیارت آل یاسین، از مشهورترین زیارت نامه‏هایی است که در توقیع شریف حضرت مهدی (عجّل الله تعالی فرجه الشّریف) به محمد بن عبدالله بن جعفر حمیری صادر شده است. در مقدمه این زیارت چنین آمده است: «هر گاه خواستید به وسیله من به سوی خدا توجه کنید و به ما روی آورید، پس همان گونه که خداوند فرموده است، بگویید: سلامٌ علی آل یاسین...».

سلام و درود بر عترت پیامبر (صلی‏الله‏علیه‏و‏آله)، اقرار به اصول اعتقادی صحیح، گواه گرفتن امام مهدی (عجّل الله تعالی فرجه الشّریف) بر آنها و نیز تجدید عهد وفاداری با اولیای دین، مضامین این زیارت است. این زیارت به تصریح بعضی علما، جامع و کامل، و از بهترین زیارت‏های آن حضرت است که در همه اوقات و در هر مکانی می‏شود آن را خواند .

6. زیارت ناحیه مقدسه:

زیارت ناحیه مقدسه، خون‏گریه و سوگ‏نامه حضرت مهدی(عجّل الله تعالی فرجه الشّریف) و مرثیه بلند آن حضرت بر رنج‏های جدّش، امام حسین (علیه‏السلام) در عاشورا است.

این زیارت، توصیف لحظه‏های شهادت امام حسین (علیه‏السلام)، غربت و مظلومیت اهل بیت (علیهم‏السلام)، و معتبرترین و بلندترین روضه‏ای است که از زبان معصوم خون خواه سیدالشهداء به ما رسیده است. هیچ زیارتی، عمق فاجعه کربلا را مانند زیارت ناحیه بیان نکرده است. این زیارت در کتاب مفاتیح الجنان ذکر نشده، ولی این مطلب، چیزی از آن عظمت نمی‏کاهد و همچنان مورد توجه بزرگان شیعه قرار دارد .

7. دعای غریق:

عبدالله بن سنان می‌گوید: حضرت صادق (علیه السلام) فرمود: به زودی شبهه‌‌ای عارض شما می‌گردد؛ پس (در ایام) بدون نشانه‌ای که دیده شود و بدون امامی که شما را هدایت کند باقی خواهید ماند. در آن روز کسی نجات نمی‌یابد مگر آن کسی که به دعای غریق، دعا کند. عرض کردم: «دعای غریق چیست؟» فرمود: می‌گویی:

«یا اللهُ یا رَحْمنُ یا رَحِیمُ یا مُقَلِّبَ الْقُلُوبِ ثَبِّتْ قَلْبِی عَلَی دِینِکَ» من گفتم: «یا مُقَلِّبَ الْقُلُوبِ وَ الاَبْصارِ ثَبِّتْ قَلْبِی عَلَی دِینِکَ» (راوی کلمه و الابصار را به دعا اضافه نمود) حضرت صادق (علیه السلام) فرمودند: «به راستی که خدای عزّوجل مقلب القلوب و الابصار است، اما آن‌چنان که من گفتم بگو: یا مُقَلِّبَ الْقُلُوبِ ثَبِّتْ قَلْبِی عَلَی دِینِکَ.(2)

از دعاهای مشهور که خواندن آن در دوران غیبت حضرت مهدی (عجّل الله تعالی فرجه الشّریف) بسیار سفارش گردیده، «دعای عهد» است که از امام صادق (علیه‏السلام) روایت شده است. درود خاص بر حضرت و تجدید پیمان و بیعت با ایشان، و نیز پایداری بر این پیمان تا روز قیامت، از جمله مضامین این دعای شریف به شمار می‏آید

8. دعای اللّهمّ عرّفنی نفسک ...:

زراره از وجود مقدّس امام صادق(علیه‌السلام) پرسید که شیعه در زمان غیبت مولا و صاحب عصر، حجّة بن الحسن العسکری(علیه‌السلام) چه دعایی بخوانند و حضرت(علیه‌السلام) فرمودند:

«اَللَّهُمَّ عَرِّفْنِی نَفْسَکَ فَإِنَّکَ إِنْ لَمْ تُعَرِّفْنِی نَفْسَکَ لَمْ أَعْرِفْ نَبیَّکَ؛ اَللَّهُمَّ عَرِّفْنِی نَبِیَّکَ فَإِنَّکَ إِنْ لَمْ تُعَرِّفْنِی نَبِیَّکَ لَمْ أَعْرِفْ حُجَّتَکَ؛ عَرِّفْنی حُجَّتَکَ فَإِنَّکَ إِنْ لَمْ تُعَرِّفْنِی حُجَّتَکَ ضَلَلْتُ عَنْ دِینِی.»(3) خدایا! خودت را به ما بشناسان که ما عارف تو باشیم و تو معروف ما، زیرا اگر تو را نشناسیم، پیغمبر تو را نمی‏شناسیم؛ خدایا! پیغمبرت را به ما بشناسان که اگر پیامبر تو را نشناسیم، امام را نمی‏شناسیم؛ خدایا! امام را به ما بشناسان که اگر امام را نشناسیم، از دینمان منحرف و گمراه می‏شویم.

از مرحوم آیت الله آقا شیخ محمد تقی بهلول رحمة الله علیه؛ پرسیدند: که چه وقت می‌شود به حضور آقا امام زمان، ارواحنا فداه، مشرّف شد؟ فرمودند: با تقوا باشید؛ وقتی که بین شما و حضرت صاحب الامر (عجل الله تعالی فرجه الشریف) سنخیّت باشد.

سپس فرمودند: دیدن امام زمان، روحی‌فداه، مهم نیست، مهم این است که او ما را ببیند. خیلی‌ها هم علی (علیه‌السلام) را دیدند اما دشمن او شدند. اگر کاری کردیم که نظر آنها را جلب کنیم، آن ارزش دارد.

بارالها ما را در دنیا و آخرت شرمنده خاندان عصمت (علیهم السلام) مساز. اللّهم صلّی علی محمّد و آل محمّد و عجّل فرجهم.