راهی که فراموش کرده ایم!
احسان به معنای نیکوکاری از ریشه حسن گرفته شده که به معنای نیک و پسندیده است. در کاربردهای قرآنی به معنای کار نیک و پسندیده است. از آن جایی که احسان، از نظر عرف و عقل و شرع امری پسندیده است، از اهمیت و جایگاه بلندی هم در رفتارهای اجتماعی برخوردار می باشد و هم از نظر قرآن یکی از مهم ترین ابزارهای تکاملی بشر به شمار می رود و موجب می شود تا انسان به جایگاهی برسد که شایسته مقام انسانیت و کرامت و شرافت اوست که به عنوان خداوندی انتخاب و به کائنات معرفی شده است.
از آن جایی که بشر دوست می دارد تا به هر شکلی شده برای خود در جامعه احترام کسب کند و از جایگاه و اعتبار اجتماعی خاص و درخوری برخوردار گردد و هم به سبب گرایش طبیعی به کمال و دوری از نقص، احسان را راهی به سوی کمال و دوری از نقص بر می شمارد به احسان به عنوان یکی از آسان ترین و مهم ترین ابزارهای دست‌یابی به آن می شمارد و بر این اساس به احسان و نیکوکاری وکارهای پسندیده رو می آورد.
با این همه برای ترغیب و تشویق مردم به احسان و نیکوکاری، خداوند در آیات بسیاری با بیان آثار و نقش آن در زندگی دنیوی و اخروی بشر و هم چنین پاداش هایی که بر آن مترتب می شود، می کوشد تا راه و روش مردم را به این سو گرایش دهد. اما یکی از آثار و فواید احسان به انسان ها که شاید کمتر کسی به اثر آن پی برده باشد یاری امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف می باشد.1
یاری امام زمان با احسان به انسان ها
همانطور که گفته شد یکی از راههای نصرت و یاری امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف ، با یاری و کمک به دیگران میسّر می‌گردد و کمک و یاری افراد ، آن است که نیازهای ضروری زندگی آنها، گرفتاری و اندوه آنها را برطرف کنیم؛ شر دشمنی را از آنها دور نماییم؛ در مقام دفاع از آنها برآییم و حقشان را بگیریم و این امر، مقدمة تقوی می‌باشد.
شاهد بر این مطلب، روایتی است که در آن آمده، شخصی به امیرالمۆمنین علیه السلام ، عرض نمود: «من وجهی را نذر کرده‌ام که در راه خدا انفاق نمایم؛ در چه مورد صرف کنم که مورد رضایت او باشد؟» ایشان فرمود: «به اهل تقوا و عبادت انفاق کن؛ زیرا آنچه به آنها انفاق شود در راه عبادتِ خداوند عالم، صرف شده است. چون که بدن‌های آنها، در راه طاعت الهی به کار گرفته می‌شود».2
کسی که شخصی را که از نظر فهم و معرفت ضعیف است را یاری کند و به او کلامی را که حجت و دلیل محکمی در مقابل ادعای باطل دشمنش باشد، یاد دهد، خداوند او را در حال سکرات مرگ و جان دادن، بر شهادت دادن به وحدانیت خدا و رسالت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم و اقرار به ولایت ائمه طاهرین علیهم السلام کمک می‌کند تا آنکه خروج او از دنیا و رجوعش به سوی خداوند عالم، جلَّ شأنه، به برترین اعمال و بهترین احوال باشد
همچنین در حدیث دیگری، پیامبر بزرگوار اسلام صلی الله علیه و آله و سلم ، می‌فرماید: «کسی که بنده ناتوانی را کمک کند، خداوند او را کمک می‌فرماید، در روز قیامت، فرشتگانی را مأمور می‌کند که او را برگذشتن از محل‌های هراسناک و عبور از خندق‌های آتش صراط، یاری کنند و با سلامتی و ایمنی کامل وارد بهشت می‌شود.
کسی که شخصی را که از نظر فهم و معرفت ضعیف است را یاری کند و به او کلامی را که حجت و دلیل محکمی در مقابل ادعای باطل دشمنش باشد، یاد دهد، خداوند او را در حال سکرات مرگ و جان دادن، بر شهادت دادن به وحدانیت خدا و رسالت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم و اقرار به ولایت ائمه طاهرین علیهم السلام کمک می‌کند تا آنکه خروج او از دنیا و رجوعش به سوی خداوند عالم، جلَّ شأنه، به برترین اعمال و بهترین احوال باشد؛ پس در این حال، به او سرور، خرمی و شادمانی می‌رسد و به او بشارت داده می‌شود که خداوند متعال از او خشنود است و بر او خشم و غضب ندارد و هر کس کسی را که گرفتار است کمک کند به گونه‌ای که کار او اصلاح شود و از پریشانی نجات پیدا کند، خداوند او را در روز گرفتاری و پریشان‌حالی در قیامت یاری می‌کند، او را از گروه بدکاران جدا کرده و در زمره نیکوکاران قرار می‌دهد».3
از بزرگترین مسائلی که مۆمن در مقام تکمیل تقوا باید رعایت کند، معرفت و شناخت حقوق برادران دینی و تلاش کردن در اداء آن است که این، موجب رضایت خداوند و ائمه علیهم السلام ، می‌باشد. شیعیان علی بن ابی‌طالب علیه السلام ، کسانی هستند که برادرانشان را بر خود ترجیح می‌دهند؛ گرچه خودشان نیازمند باشند.
آنها بعد از توحید و اعتقاد به نبوت و امامت، واجبات الهی را به جا می‌آورند و بزرگترین واجب، نیز اداء حقوق برادران دینی می‌باشد؛ چرا که امام عسکری علیه السلام، می‌فرماید: «کسی که به حقوق برادرانش آشناتر است و بهتر آن را ادا می‌کند، نزد خدا، مقام برتری دارد و کسی که برای برادرانش در دنیا فروتنی می‌کند، نزد خدا از صدّیقین شمرده می‌شود؛ چنین کسی به راستی از شیعیان علی بن ابی‌طالب علیه السلام است».4
آنچه از این روایات، فراوان استفاده می‌شود، این است که اداء حقوق برادران، وسیلة تکمیل همه خوبی‌ها، باعث دوستی خداوند و فرشتگان و سبب آمرزش گناهان و راه یافتن به مقامات عالی در بهشت است و ترک آن یا جهل به آن، باعث محرومیت انسان از همه این فضائل و نقصان ایمان و پستی رتبه او نزد خداوند منان است.5
پی نوشت ها:
1. نقش احسان در حیات فردی و اجتماعی، علی رضایی
2. مهج‌الدعوات.
3. تفسیر امام حسن عسگری علیه السلام ، ص635، حدیث 37.
4. تفسیر امام حسن عسکری علیه السلام ، ص319 تا 326، احادیث 162-173.
5. جایگاه احسان و نیکوکاری در سبک زندگی منتظران ، روح الله علی‌یاری
